31.
عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ! دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ إذَا عَمِلْتُهُ أَحَبَّنِي اللهُ وَأَحَبَّنِي النَّاسُ؛ فَقَالَ: ازْهَدْ فِي الدُّنْيَا يُحِبَّك اللهُ، وَازْهَدْ فِيمَا عِنْدَ النَّاسِ يُحِبَّك النَّاسُ
Sehl ibnu Sa'd, radijallahu anhu, priča: ':Jedan čovjek je došao Poslaniku, sallallahu allejhi ve sellem, i rekao: Božiji Poslaniče, naputi me na jedno djelo, koje kada izvršim voliće me Bog i voliće me svijet. Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, mu reče.
"Ne žudi za ovim svijetom Bog će te voljeti, a ne žudi za onim što je u ljudskim rukama, svijet će te voljeti."
Ništa od stvorenog nije vrijedno čovjekovom poklanjanju pažnje u pretjeranoj mjeri. Dužni smo raditi i zarađivati za svoj život, ali nikada nam najveća briga ne treba biti opskrba, već to da ona bude halal. Briga za opskrbu i ravnodušnost prema njenom halalu je zanemarivajenje Uzvišenog Stvoritelja. Ništa od stvorenog nije vrijedno čovjekovom poklanjanju pažnje u pretjeranoj mjeri. Ljudi vole osobe koji poštuju ono što je njihovo i ne napadaju na tuđe.
32.
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ سَعْدِ بْنِ مَالِكِ بْنِ سِنَانٍ الْخُدْرِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ
Ibnu Abbas veli da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
"Nema štete ni oštećivanja."
Šteta je sve ono što uzrokujemo kod drugog, a nismo imali pravo da uradimo. Zulum je ne širiti znanje koje nam je Allah, dž.š., dao, neodgajanje djece koju nam je podario, ne činjenje dobročinstva. Nanošenje štete podrazumjeva i sprječavanje ljudi da dođu do onoga što im pripada.
33.
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: لَوْ يُعْطَى النَّاسُ بِدَعْوَاهُمْ لَادَّعَى رِجَالٌ أَمْوَالَ قَوْمٍ وَدِمَاءَهُمْ، لَكِنَّ الْبَيِّنَةَ عَلَى الْمُدَّعِي، وَالْيَمِينَ عَلَى مَنْ أَنْكَرَ
Abdullah ibnu Abbas, radijallahu anhu, veli da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
"Kad bi se svijetu davalo po samim njihovim tvrdnjama i zahtjevima neki bi ljudi zahtijevali i tražili imetke i krv drugih. Nego onaj koji niječe treba se zakleti."
Ovaj hadis štiti čovjeka od čovjeka. Kada osoba nešto traži, treba donijeti dokaz koji će potvrditi pravednost.
34.
عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ
Ebu Se'id El-Hudri veli: Čuo sam gdje Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kaže: "Ko od vas vidi nešto, što vjera prezire i ne trpi, nek to promjeni i ukloni rukom, a ako ne mogne rukom onda jezikom, a ako ne mogne ni jezikom, onda bar srcem, a to je najslabiji iman (vjerovanje)."
Ako bi čovjek rukom i jezikom mijenjao ono što je loše, a srcem to volio, on je licemjeran. Ako srce prezire zlo, onda će to uraditi i jezik, te ako si u prilici da to promijeniš rukom, tako ćeš i postupiti. Kada radi Allaha promijenimo ono što možemo, On će nam promijeniti ono što ne možemo. Onako kako nam je u srcima, tako će nam biti u društvima. U vremenu, kada se ljudi udalje od Allaha, dž.š., dešavat će se stvari koje će čestiti ljudi prezirati.
35.
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لاَ تَحَاسَدُوا وَلاَ تَنَاجَشُوا وَلاَ تَبَاغَضُوا وَلاَ تَدَابَرُوا وَلاَ يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ وَكُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانًا. الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لاَ يَظْلِمُهُ وَلاَ يَخْذُلُهُ وَلاَ يَحْقِرُهُ. التَّقْوَى هَا هُنَا. وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ
Ebu Hurejre, radijallahu anhu, veli da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
"Nemojte jedan drugom zavist činiti nemojte jedan drugoga varati, nemojte jedan drugoga mrziti, nemojte - naljutivši se - jedan drugome leđa okrenuti; nemojte se jedan nad drugim u prodaji nadmetati i budite o Božiji robovi, prava braća. Musliman je brat muslimanu. Neće mu nasilja činiti, neće ga napustiti, neće mu lagati, neće ga poniziti. Pobožnost je ovdje", tada je rekao Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, Pokazujući na svoja prsa i to ponovio tri puta.
"Dosta je jednom čovjeku zla (i samo to) da ponizi svoga brata muslimana. Jedan musliman je haram drugom muslimanu; i njegov život, i njegov imetak i njegova čast."
Zavist je forma neznanja o Allahu, dž.š. Ako znamo da Uzvišeni Gospodar sve daje, jednostavno Ga možemo zamoliti da i nama podari ono što vidimo kod drugoga.Resulullah, s.a.v.s., nas je upozorio da se čuvamo zavisti, jer ona guta dobra djela kao što vatra guta suho drvo. Oko materijlanih dobara i položaja se dešava najviše prevara. Čestite generacije kada bi vidjeli da insan vara životinju, ne bi sjedili sa njima.
Muhammed, s.a.v.s., nam je u ovom hadisu zabranio da okrećemo leđa drugima i da se miješamo u kupoprodaju drugog insana, kao naprimjer da drugi ponudi više prodavcu, nakon čega prvi kupac ostaje bez robe.
Musliman muslimanu neće činiti nepravdu, neće ga iznevjeriti, neće ga slagati i ne smije ga ponižavati.
36.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّمَ: مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيا نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ القِيَامَة، ومَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللهُ عَلَيْهِ في الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ومَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَاللهُ فِي عَوْنِ الْعَبْدِ مَا كَانَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ أَخِيهِ ومَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللهُ بِهِ طَرِيقًا إِلَى الْجَنَّةِ وَمَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ ويَتَدارَسُونَهُ بَيْنَهُمْ إِلاَّ نَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينَةُ وغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمَةُ وحَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ وذَكَرَهُمُ اللهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ ومَنْ بَطَّأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ.
Ebu Hurejre, radijallahu anhu, priča da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: "Ko otkloni od jednog muslimana ovosvjetsku brigu i poteškoću, Bog će od njega ukloniti jednu brigu i poteškoću budućeg svijeta. Ko olakša stanje jednom siromahu, Bog će njemu olakšati i na ovom i na budućem svijetu. Ko pokrije sramotu i mahanu jednog muslimana, Bog će njega pokriti na obadva svijeta. Bog je na pomoći Svome robu sve dok je rob na pomoći svome bratu. Ko krene jednim putem tražeći nauku, Bog će mu olakšati zbog toga put ka džennetu. Nikada se neće sastati u jednoj Božijoj kući grupa ljudi da uče Kur'an i da ga proučavaju, a da na njih ne siđe i da ih ne prekrije spokoj i mir i da ih ne zastre Božija milost i da ih ne okruže meleki i da ih Bog ne spomene i ne pohvali među Svojim odabranicima."
Ne može rod i soj čovjeka učiniti dobrim, zaslužnim i velikim, ako mu djela i poslovi ne budu dobri i valjani.."I crni rob, ako je dobar musliman i radi dobra djela, bolji je od ma kakvog plemića, koji ne udovoljava zahtjevima vjere."
Najveća vrijednost je pomoć osobi koju je zadesila nedaća, a odanost Uzvišenom Gospodaru ćemo najbolje pokazati kroz činjenje dobra drugim ljudima.
Jedna od kategorija ljudi kojima se daje zekat su prezaduženi. Zanimljivo je kada Resulullah, s.a.v.s, kaže da onaj koji dva puta posudi novac nekome, ima nagradu kao da je sadaku udijelio, iako mu se novac vratio.
Allah, dž.š., je iz milosti Svoje pokrio ljudima grijehe, kako bi naš društveni život bio lakši. Ljudi se bave tuđim mahanama, a zanemaruju svoje. Za one koji vole da se ružne riječi o vjernicima pričaju, Allah, dž.š., obećava kaznu i na ovom i na onom svijetu.
Kada nam Uzvišeni Gospodar želi dati neku vrijednost, počasti nas da učinimo neko dobro, a zatim to pokrije od ljudi.
Resulullah, s.a.v.s., nas usmjerava na ono što je suština, jer djela naših roditelja ili djedova nisu naša djela, a naša djela jesu djela naših roditelja. Ako su nas lijepo odgojili, naši roditelji zbog toga imaju dobro djelo. Ne smijemo se ponositi onim što nismo mogli birati, poput izgleda ili porodice.
37.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، عَنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيمَا يَرْوِي عَنْ رَبِّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى، قَالَ: إِنَّ اللهَ كَتَبَ الْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ، ثُمَّ بَيَّنَ ذَلِكَ، فَمَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللهُ عَزَّ وَجَلَّ عِنْدَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إِلَى أَضْعَافٍ كَثِيرَةٍ. وَإِنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً، وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا، كَتَبَهَا الله سَيِّئَةً وَاحِدَةً.
Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, veli: "Bog je propisao i odredio dobra i zla djela, zatim je objasnio šta je dobro a šta zlo. Pa ko odluči da uradi, jedno dobro djelo, pa ga ne uradi Bog će mu za to zapisati potpuno dobro djelo. Ko pak odluči da učini dobro djelo, pa ga i učini, Bog će mu zapisati deset dobrih djela, i nagrada mu može biti sedam stotina puta veći, pa i više od sedam stotina puta. Ko pak odluči da učini jedno zlo djelo pa ga ne učini, Bog će mu zapisati potpuno dobro djelo. A ko odluči da učini zlo djelo pa ga i učini, Bog će mu zapisati jedno zlo djelo."
Kada postanemo svjesni da je Allah, dž.š., odredio šta je dobro i loše, počašćen je onaj ko krene putem da to sazna. Meleki stavljaju krila pod noge takvog insana, jer on u konačnici traži znanje.
Za dobra djela koja su spomenuta u ovom hadisu se kaže da ih Allah, dž.š., upisuje kod Sebe.
Na jedno loše djelo treba upozoriti, a napomenuti na jedno dobro: neposlušnost prema roditeljima je veliki grijeh, a Resulullah, s.a.v.s., nas upozorava da Allah, dž.š., ubrzava kaznu zbog tog grijeha, a poštovanje prema roditeljima ako su živi i kada presele sjećati ih se dovom i održavati veze sa njihovim prijateljima su velika djela i blago li onome ko to čini.
38.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَة رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَالَ: مَنْ عَادَى لِي وَلِيًّا فَقْد آذَنْتهُ بِالْحَرْبِ، وَمَا تَقَرَّبَ إلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُهُ عَلَيْهِ، وَلَا يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إلَيَّ بِالنَّوَافِلِ حَتَّى أُحِبَّهُ، فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْت سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ، وَبَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ، وَيَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا، وَرِجْلَهُ الَّتِي يَمْشِي بِهَا، وَلَئِنْ سَأَلَنِي لَأُعْطِيَنَّهُ، وَلَئِنْ اسْتَعَاذَنِي لَأُعِيذَنَّهُ.
Ebu Hurejre, radijallahu anhu, priča da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao da Bog, dželle šanuhu, veli: "Ko bude neprijatelj jednom Mome robu, koga sam Ja odabrao i koji je Meni blizu (evlija), Ja ću tome čovjeku navjestiti rat. Ničim se Moj rob ne može Meni više približiti nego onim čime sam ga Ja zadužio. Moj se rob Meni postepeno približava vršenjem dobrovoljnog ibadeta (nafile) pa ga Ja zavolim. A kad ga zavolim, njegova ljubav prema Meni preovlada pa njegov sluh, kojim sluša bude samo radi Mene; ruka njegova kojom prihvaća samo radi Mene radi: noga njegova kojom ide, ide samo radi Mene. Ovakav čovjek ako kod Mene nesto zatraži, Ja mu udovoljim, a ako se Meni utječe Ja ga zaštitim.
Onaj ko je ušao u okrilje vjerovanja u Allaha, dž.š., i postupa po ovom hadisu – obavlja namaz, posti, srcem priželjkuje da kada obezbijedi sredstva obavi hadž, poštuje svoje roditelje, čini sve ono što Uzvišeni Gospodar od njega traži i svemu tome doda nafile, ne samo da vjeruje u Allaha, dž.š., nego i vjeruje Njemu. Tek kada počnemo vjerovati Allahu, dž.š., postajemo svjesni da je ono što nam je On naredio dobro za nas.
Svako vjerničko srce treba nastojati da ispuni ono što je farz, a zatim da nađe nafilu koju može učiniti shodno svojim mogućnostima. Koliko god se činilo da je neka nafila mala, ako čovjek u njoj ustraje, ona je velika. Farz je voljeti i slijediti Poslanika, s.a.v.s., a nafila je raditi ono što je on preporučio. Ne zanemarujmo ono što je preporučeno vjerodostojnim hadisima. Upitan je Resulullah, s.a.v.s., zašto posti ponedeljkom pa je odgovorio: “Ponedeljak je dan u kojem sam rođen i dan kada sam odabran za Poslanika.”Svaki put, kada neko u našem društvu spomene Resulullahovo, s.a.v.s, ime, donesimo salavat na njega.
39.
يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي أُكْثِرُ الصَّلَاةَ عَلَيْكَ فَكَمْ أَجْعَلُ لَكَ مِنْ صَلَاتِي ؟ فَقَالَ: مَا شِئْتَ. قَالَ قُلْتُ الرُبُعَ ؟ قَالَ: مَا شِئْتَ فَإِنْ زِدْتَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ . قُلْتُ النِّصْفَ؟ قَالَ: مَا شِئْتَ فَإِنْ زِدْتَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ. قَالَ قُلْتُ فَالثُّلُثَيْنِ؟ قَالَ: مَا شِئْتَ فَإِنْ زِدْتَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ. قُلْتُ أَجْعَلُ لَكَ صَلَاتِي كُلَّهَا؟ قَالَ: إِذًا تُكْفَى هَمَّكَ وَيُغْفَرُ لَكَ ذَنْبُكَ.
Ibnu Abbas, radijallahu anhu, veli da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
"Bog je oprostio mojim sljedbenicima ono što učine nehotice pogriješivši i ono što učine u zaboravu i ono što učine pod presijom, prisilno."
Ovaj hadis predstavlja Allahovu, dž.š., milost prema nama.
Čovjek će učiniti grijeh onog trenutka kada ga šejtan navede da zaboravi Uzvišenog Gospodara, jer čovjeka je stid učiniti grijeh pred čestitim insanom, a kamoli kada je svjestan da ga Allah, dž.š., vidi.
Čovjek može napraviti grešku, a da ona ne bude grijeh, jer nije imao namjeru to učiniti.
Kada bi čovjek bio prisiljen učiniti nešto u trenucima ugroženosti života, časti ili imetka, nije griješan zbog toga.
40.
عَنْ ابْن عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمَنْكِبِي، وَقَالَ: كُنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّك غَرِيبٌ أَوْ عَابِرُ سَبِيلٍ. وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا يَقُولُ: إذَا أَمْسَيْتَ فَلَا تَنْتَظِرْ الصَّبَاحَ، وَإِذَا أَصْبَحْتَ فَلَا تَنْتَظِرْ الْمَسَاءَ، وَخُذْ مِنْ صِحَّتِك لِمَرَضِك، وَمِنْ حَيَاتِك لِمَوْتِك.
Abdullah ibnu Omer veli:
Uzeo me je Božiji Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, za rame pa mi rekao: "Budi na ovom svijetu kao stranac ili putnik!"
Ibnu Omer je običavao reći:
"Kada omrkneš nemoj očekivati jutra, a kad osvaneš ne očekuj večeri! Pripremi se u zdravlju za bolest i u životu za smrt"
Najveći problemi počinju kada srce vezujemo za ono što je prolazno. U tim trenucima zaboravljamo ko nam je sve to darovao. Allah, dž.š., nam je sve na Nebesima i zemlji potčinio, a mi se tim stvarima potčinjavamo. Jedan insan je vrijedniji od cjelokupnog svemira i novca kojeg koristimo, a ipak se proda za puno manje.
Čovjek svojim srcem, a ne tijelom treba biti na dunjaluku poput stranca koji će uskoro napustiti to mjesto.
41.
عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يَكُونَ هَوَاهُ تَبَعًا لِمَا جِئْتُ بِهِ.
Priča Abdulah ibnu Amr ibnul-As, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: "Ni jedan od vas neće biti pravi vjernik, sve dok mu njegova želja ne bude slijedila ono što sam ja donio."
Ovaj hadis, prije svega, treba posmatrati sa aspekta povjerenja u Uzvišenog Gospodara. Pod riječima: “ne vjeruje jedan od vas”, Resulullah, s.a.v.s., podrazumjeva da niko neće imati puninu vjerovanja, sve dok ne bude potpuno vjerovao Allahu, dž.š.